Decretum d. 9 februarii 1995, coram Burke (nova causae propositio)
1. - Anno 1972 dum studia medicinae perficerent, Aloisius, vir actor in causa de merito, et nunc resistens, et Paula, pars conventa ac in casu recurrens, sese cognoverunt. Paulo post relationes amatorias instauraverunt; ab anno quidem 1982 incoeperunt uxorio modo convivere. Die autem 20 decembris 1986 matrimonum contraxerunt. Vita vero coniugalis, nulla prole recreata, per quattuor annos est producta. Attamen post discidias in diem ingravescentes anno 1990 cessavit.
Separatione legali d. 25 februarii 1991 instituta, vir d. 6 iunii 1991 libellum porrexit Tribunali Regionali Aemiliano, matrimonium nullitatis accusans. Dubium concordatum est ob exclusionem fidei, indissolubilitatis et prolis ex parte conventae, ac per exclusionem indissolubilitatis ex parte viri. Prima sententia d. 6 aprilis 1992 prodiit affirmativa, seu de nullitate matrimonii in casu, ob exclusa bona fidei et prolis ex parte conventae; negative autem quoad exclusionem boni sacramenti ex parte eiusdem conventae et ex partis actoris. Sententia a Defensore Vinculi rite appellata, Tribunal Appellationis Bononiense d. 21 octobris 1993 sententiam tulit affirmativam, tantum ob exclusum bonum prolis in muliere. Pars conventa tunc ad H. A. T. pro nova causae propositione recurrit.
IN IURE ET IN FACTO
2. - Canon 1643 statuit quod "numquam transeunt in rem iudicatam causae de statu personarum". Ad normam canonis sequentis, etiamsi duplex sententia conformis in huiusmodi causis prolata sit, "potest quovis tempore ad tribunal appellationis provocari, novis iisque gravibus probationibus vel argumentis ... allatis" (can. 1644 § 1).
3. - Quamvis haec praescripta iustitiam manifesto inserviunt, "nemo est qui non videat necessitatem [ea] continendi rigorose, intra limites sanae interpretationis, utpote exceptionem a lege inducentia ideoque stricte applicanda; etsi in bonum publicum et animarum salutem statuta, periculosa pariter sunt in alia bona, uti firmitatem iudiciorum, et in officium Ecclesiae expediendi quam citius causas, praecipue matrimoniales, non relinquendo sortem fidelium in indefinitas fluctuationes circa suum statum. Neminem insuper latet cura ipsius Ecclesiae sicut tuendi stabilitatem priorum coniugiorum, similiter serio sustinendi alia iam contracta post declarationem nullitatis praecedentis vinculi. Etenim, haec quoque gaudent favore iuris" (c. Canestri, d. 20 aprilis 1950: R.R. Dec., v. 42, p. 235). Praeterea, "post duplicem sententiam conformem vehementi pro se fruuntur praesumptione firmitatis et iustitiae. In duplici enim iurisdictionis gradu, praesertim si instructionis supplementa locum habuerint, largiter sane datur facultas cuncta dicendi vel explicandi" (c. Parisella, d. 17 aprilis 1969: ib. v. 61, p. 380).
4. - Principale quidem punctum quae oportet ponderare in huiusmodi casibus, est natura atque vis argumentorum quae adducuntur ad petitionem novi examinis roborandam; ad stabiliendum nempe utrum revera sint nova, ac praesertim utrum revera sint gravia.
5. - In casu nobis videtur quod mulier recurrens dumtaxat profert recriminationes contra sententias latas; insistens praesertim quod Iudices decisiones innituntur maxime et quasi exclusive in maiori credibilitate quam actori magis quam conventae tribuunt. "La motivazione addotta dalla due sentenze riguarda l'esclusione della prole si riduce sostanzialmente ad una sola: che io non sia credibile. In altre parole, mio marito ... ha meritato il massimo della credibilità, come pure i testi da lui presentati ... mentre la sottoscritta... non è stata giudicata assolutamente veritiera, né credibile" (cf. Summ. lum p. 51; Restr. eius Patroni, p. 6). Sed haec tantum est quaerimonia contra ponderationem iudicialem factam, minime vero novum argumentum. Uti in una coram Agustoni edocemur: "Reicienda prorsus instantiae quae unice conqueruntur aestimationem actorum aut probationum ex parte Iudicis, ubi constat illum omnia attente consideravisse. Secus enim pessumdaretur libera aestimatio Iudicis, certitudinis moralis ipsum fundamentum, ex qua illa tenetur suam pronuntiare sententiam" (d. 14 iulii 1978).
Si quaestio de credibilitate tantum ageretur, censemus quod plura sunt in actis quae credibilitatem utriusque partis in discrimine collocant; utcumque actor aliquantulum credibilior et Nobis videtur. Sub hoc igitur respectu, nulla persuasiva suspicio de iustitia non recte administrata exsurgit (cf. c. Mattioli, d. 13 maii 1953, R.R. Dec., v. 45 a. 1953, p. 340).
6. - Elementa in quibus Iudices maxime innituntur decisionem de bono prolis a muliere conventa excluso spernenda non sunt: i.e. abortus ter procurati in tempore prae-nuptiali (factum quod certe ac valide sumi potest pro indicio dispositionis proli contrariae); ac maxime verba ipsius mulieris in prima instantia, quae Iudices sicut confessionem simulantis interpretant: "Non è stato affrontato l'argomento figli, dopo il matrimonio, perchè c'era di mezzo la malattia del diabete grave, per cui i figli sarebbero stati diabetici. Io avrei, in linea generale, desiderato dei figli, ma nel caso del marito non li desideravo per tutte le complicazioni ..." (Acta, p. 41). Quae mulier ad debilitandum haec verba nunc affirmat, valde convincentia non sunt; nec inserviunt ad infirmandam legitimitatem interpretationis quam Iudices illis dederunt.
Iteramus: "non sufficit simplex appellatarum sententiarum syndicatio seu refricatio probationum vel argumentorum «quae in decisionibus praecedentibus admissae et examinatae, non valuerunt Iudices ad decisionem nullitatis flectere» (cf. Dec. coram Sabattani, d. 1 iulii 1957) vel recriminationes ceu censurae quae meram disceptationem de non recta argumentatione sententiae definitivae respiciunt" (c. Faltin, d. 27 aprilis 1990: R.R. Dec., v. 82, p. 327). Ut in uno verbo dicamus, nobis videtur quod novae ac graves probationes vel argumenta allatae in casu non sunt.
7. - Quibus igitur omnibus mature perpensis, infrascripti Auditores de Turno propositae quaestioni praeiudiciali respondere censuerunt:
"NEGATIVE, seu novam causae propositionem concedendam non esse, in casu".
Praesens Decretum notificetur omnibus, quorum intersit, ad omnes iuris effectus.
Datum Romae, in Sede Tribunalis Rotae Romanae, die 9 februarii 1995.
Cormac BURKE, Ponens
Kenneth E. BOCCAFOLA
Daniel FALTIN